‌


پیام همراهان

در نظام‌های استبدادی، مثل جمهوری اسلامی، روابط انسانی مسموم می‌شود. ترس دائمی و خودسانسوری جای گفت‌وگو و اعتماد را می‌گیرد و افراد برای بقا و ارتقا به زیرآب‌زنی، چاپلوسی و فرصت‌طلبی روی می‌آورند. شایستگی و خلاقیت کنار گذاشته می‌شوند و فرهنگ ترس و رقابت ناسالم، جامعه را به باتلاقی از بی‌اعتمادی و فساد اخلاقی می‌کشاند.

در این فضا، هرچه افراد خود را به رأس قدرت نزدیک‌تر کنند، از منافع بیشتری برخوردار می‌شوند. این رقابت ناسالم، مردم و کارمندان را به استفاده از حربه‌های ایدئولوژیک و برچسب‌زنی علیه یکدیگر سوق می‌دهد: برچسب‌هایی مثل «بی‌دین»، «ضد ولایت فقیه» یا «ضد انقلاب» ابزارهایی برای حذف رقیب و رسیدن به موقعیت بهتر هستند. افراد حسود یا کم‌توان، برای جبران ناتوانی خود، با ریاکاری و تظاهر، رقیبان را به حاشیه می‌راند.

مثلاً تصور کنید کارمندی که شایسته و توانمند است، به‌خاطر رقابت ناسالم و برچسب‌زنی همکاران، از پروژه‌های مهم کنار گذاشته می‌شود و کسی که کمتر توانایی دارد، با چاپلوسی و تملق، جای او را می‌گیرد. این تجربه نه‌تنها فرد را خسته و ناامید می‌کند، بلکه اعتماد او به سیستم را نیز نابود می‌کند.

انسان‌ها در چنین ساختاری دوپاره می‌شوند: «خود علنی» مطیع و ترسان، و «خود پنهان» پر از خشم و ناامیدی. این دوگانگی، نسل‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و آینده فرزندان ما را در چرخه‌ای از ترس، فرصت‌طلبی و برچسب‌زنی گرفتار می‌کند.

اما تجربه کشورهای دموکراتیک نشان می‌دهد که شفافیت، پاسخگویی و رقابت سالم، جای ترس و زیرآب‌زنی را می‌گیرد و اعتماد اجتماعی را بازمی‌گرداند. در این فضا، دیگر کسی نمی‌تواند برای حذف رقیبش از برچسب‌های دینی یا ایدئولوژیک سوءاستفاده کند. شایستگی، خلاقیت و همکاری ارزشمندتر از چاپلوسی و فرصت‌طلبی هستند.

اگرچه تغییر نظام سیاسی می‌تواند بزرگ‌ترین راه حل باشد، اما حتی در شرایط موجود هم می‌توان راهکارهای کوچک‌تری برای مقاومت و حفظ اعتماد انسانی پیدا کرد: شبکه‌های اعتماد کوچک، آموزش انتقادی، و حمایت از شایستگان. پرسش این است: چه راهکارهایی می‌توانیم در زندگی روزمره خود پیدا کنیم تا از زیرآب‌زنی و برچسب‌زنی جلوگیری کنیم؟

افشای این فرهنگ بیمار، یک ضرورت سیاسی و اخلاقی است. تا زمانی که استبداد پابرجاست، ترس، ریاکاری و برچسب‌زنی نسل‌ها را می‌بلعد. اما آگاهی، روایت‌گری و همبستگی اجتماعی می‌تواند این چرخه را تا حدی بشکند و به فرد و جامعه امید بازگرداند.

تجربه شما از زیستن در فضاهای استبدادی چیست؟

#استبداد #حکومت_مذهبی #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

‌
نابودی دوستی در جهان ایدئولوژیک

پیام همراهان

در جهان ایدئولوژیک، پیش از آن‌که آزادی از خیابان‌ها برود، از گفت‌وگوهای میان انسان‌ها می‌گریزد.
هانا آرنت، فیلسوفی که طعم تبعید و سکوت را چشیده بود، می‌گفت:
«تمامیت‌خواهی از جایی آغاز می‌شود که دیگر نتوانی با دیگری حرف بزنی، بی‌آن‌که بترسی.»

در چنین جهانی، وفاداری به ایدئولوژی جای دوستی را می‌گیرد.
انسان‌ها می‌آموزند پیش از سخن گفتن، در ذهنشان سانسورچی کوچکی را فعال کنند؛ اختلاف، خطر است و سکوت، امنیت.
حتی در جمع‌های دوستانه، نگاه‌های محتاط و حرف‌های بی‌ریسک جای گفت‌وگوهای صادقانه را می‌گیرند.
ترس آهسته و پنهان، دوستی را تهی می‌کند و خانه‌ی آزادی را می‌بندد.

دوستی، به قول آرنت، خانه‌ی آزادی‌ست؛ جایی که انسان می‌تواند خودِ واقعی‌اش را در میان دیگران بیابد.
اما نظام‌های تمامیت‌خواه نمی‌توانند تحمل کنند که میان دو دوست، جهانی از اعتماد و تفاوت زنده بماند.
آن‌ها توده‌ای هم‌صدا می‌خواهند؛ جهانی بدون گفتگو، بدون تفاوت، بدون دوستی.

در چنین شرایطی، هر دوستی واقعی، خودِ نوعی مقاومت است.
وقتی دو نفر در میان ترس و محدودیت، هنوز با صداقت حرف می‌زنند، نوری کوچک در تاریکی می‌درخشد — نوری از جنس کرامت و آزادی.
نظام‌های تمامیت‌خواه از جمع‌های دوستانه شما به شدت می‌ترسند.
در زمانه‌ی خفقان، دوستی‌ها را دریابیم.
یکی از راه‌های حقیقی مبارزه، زنده نگه داشتن همین دوستی‌های واقعی است — جایی که انسان هنوز می‌تواند آزادانه بگوید، بشنود و در تفاوت زیست کند.

#حکومت_ایدئولوژیک #دوستی #کرامت_انسانی #تفاوت #رواداری #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

‌
حاکمیت و بحران دائمی
تداوم وضعیت استثنایی در جمهوری اسلامی از منظر جورجو آگامبن


جورجو آگامبن، فیلسوف معاصر ایتالیایی، در ادامه‌ اندیشه‌های فوکو و والتر بنیامین، مفهوم «وضعیت استثنایی» را به‌عنوان یکی از سازوکارهای اصلی قدرت در جهان امروز تحلیل می‌کند.

از نظر او، حاکمان با اعلام شرایط اضطراری، قانون را موقتاً تعلیق می‌کنند تا از آن محافظت کنند، اما همین تعلیق موقتی به‌تدریج به یک وضعیت دائمی بدل می‌شود.

در چنین ساختاری، قدرت سیاسی نه از قانون و رضایت عمومی، بلکه از استمرار بحران و اضطراب تغذیه می‌کند؛ شهروندان در ظاهر درون قانون‌اند، اما در عمل از حقوق حقیقی خویش تهی می‌شوند.

در جمهوری اسلامی ایران، از آغاز انقلاب تا امروز، حکومت به‌طور مداوم خود را در وضعیت استثنایی بازتولید کرده است.

از «جنگ تحمیلی» تا «نفوذ فرهنگی»، از «فتنه» تا «جنگ نرم» و از «بحران حجاب» تا «تحریم اقتصادی»، گفتمان رسمی همواره بر وجود خطری عظیم و دشمنی دائمی تأکید کرده است.

این استمرار بحران، امکان تعلیق قانون، محدودسازی آزادی‌ها و گسترش حوزه‌های نظارتی را فراهم آورده و مشروعیتی موقت اما همیشگی برای اقتدار سیاسی ایجاد کرده است.

در چنین شرایطی، همان‌گونه که آگامبن می‌گوید، «زندگی برهنه» جایگزین «زندگی سیاسی» می‌شود؛ یعنی انسان‌ها صرفاً در مقام موجودات زیستی و قابل کنترل حضور دارند، نه در مقام شهروندانی با حق مشارکت. سیاست به مدیریت بدن‌ها، پوشش، رفتار و حتی احساسات مردم تقلیل می‌یابد، و دولت در قالب زیست‌سیاستی فراگیر، تا عمق زندگی خصوصی نفوذ می‌کند.

بحران به‌جای آنکه وضعیتی موقت باشد، به شیوۀ حکومت‌ورزی بدل شده است.

در نتیجه، حکومت ایران را می‌توان نمونه‌ای گویا از آن دانست که چگونه «وضعیت استثنایی» به وضعیت عادی بدل می‌شود. در اینجا، استثنا قاعده است و بحران نه تهدیدی برای نظام، بلکه منبع تداوم آن است.

آگامبن در تحلیل خود هشدار می‌دهد که چنین جوامعی به‌تدریج به اردوگاهی نامرئی تبدیل می‌شوند؛ جایی که مردم زنده‌اند، اما حضورشان از معنا و کنش سیاسی تهی شده است.

#جورجو_آگامبن #آگامبن #وضعیت_استثنایی #بحران #مشروعیت #حکومت_ایدئولوژیک #دیگرستیزی #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

‌
علامه مجلسی: «حکومت صفویه حتماً به حکومت امام زمان متصل می‌شود!»
رؤیای اتصال حکومت به امام زمان؛ از مجلسی تا خامنه‌ای!

✍️پیام همراهان

🔹️در تاریخ ایران، کمتر دوره‌ای را می‌توان یافت که دین و سیاست تا این اندازه در هم تنیده باشند. صفویان با رسمی‌کردن تشیع، نخستین حکومت شیعی متمرکز در ایران را بنیان نهادند و برای تثبیت اقتدار خود به پشتوانه‌ی فقه و کلام نیاز داشتند. در این میان، علامه محمدباقر مجلسی، محدث و فقیه نامدار قرن یازدهم هجری، نقشی تعیین‌کننده یافت. او در اواخر دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین، با نفوذ معنوی و علمی خود، کوشید سلطنت صفویه را نه صرفاً حکومت دنیوی، بلکه گامی در مسیر ظهور امام زمان معرفی کند. نقل است که گفته بود:

🔷️«حکومت صفویه حتماً به حکومت امام زمان متصل می‌شود.»


🔹️این جمله در ظاهر دعایی آرزومندانه است، اما در عمق خود تلاشی برای تقدس‌بخشی به قدرت سیاسی است؛ نوعی پیوند میان تخت و منبر که در آن پادشاه به «نایب امام» بدل می‌شود و مخالفت با سلطنت رنگ بی‌دینی می‌گیرد.
چنین تصوری از مشروعیت، با گذر زمان دگرگون شد اما از میان نرفت. پس از دوره‌های قاجار و پهلوی ــ که مشروعیت بیشتر بر نظم دنیوی یا ملی‌گرایی استوار بود ــ انقلاب ۱۳۵۷ بار دیگر همان الگوی قدیم را زنده کرد. در جمهوری اسلامی، این‌بار فقیه حاکم خود را ادامه‌ی ولایت امام زمان معرفی کرد و از زبان رسمی نظام شنیده شد که «ما پرچم را به دست امام خواهیم داد».

🔹️از صفویه تا امروز، رؤیای «اتصال حکومت به امام زمان» تلاشی بوده است برای آسمانی کردن قدرت زمینی؛ راهی برای آنکه حاکمیت مشروعیت خود را نه از مردم، بلکه از خدا بگیرد. اما هرگاه قدرت رنگ تقدس گرفته است، مرز میان ایمان و اطاعت سیاسی محو شده و نقدِ قدرت، همسنگ بی‌دینی تلقی شده است.


#مهدویت #امام_زمان #قدسی_سازی #حکومت_اسلامی #گفتگو_توانا

@Dialogue1402

‌
بی‌بصیرت، فتنه‌گر، نفوذی...

وقتی استبداد در زبان خانه می‌کند!

پیام همراهان

استبداد، پیش از آن‌که در زندان‌ها مستقر شود، در واژه‌ها لانه می‌کند. زبان، نخستین قلمرو قدرت است؛ جایی که معناها مصادره می‌شوند تا ذهن‌ها فرمان‌بردار شوند. هر نظام اقتدارگرا، پیش از هرچیز، واژگان خود را می‌سازد: زبانی که به‌جای گفت‌وگو، تکلیف صادر می‌کند و به‌جای معنا، اطاعت می‌طلبد.

در دهه‌های اخیر، قدرت در جهان ایرانی، زبان دینی را به پوششی برای مشروعیت خود بدل کرده است. واژه‌هایی که در اصل حامل شور رهایی بودند – مانند انقلاب، امت، ولایت، ایمان – در چرخش سیاسی، از معنا تهی شدند. «انقلاب» دیگر یادآور دگرگونی نیست، بلکه نشانه‌ی رضایت از وضع موجود است؛ «امت» نه جمع آزاد مؤمنان، بلکه توده‌ای است که باید هم‌صدا بماند؛ و «ولایت» از معنای معنوی خود فاصله گرفته و به واژه‌ای اداری برای توجیه سلسله‌مراتب قدرت بدل شده است.

در خطابه‌های رسمی، زبان بر مدار دوگانه‌ی «ما و دشمن» می‌چرخد. تکرار خستگی‌ناپذیر واژه‌ی دشمن، جامعه را در حالت اضطرار نگه می‌دارد تا هر صدای متفاوت، تهدیدی امنیتی جلوه کند. واژه‌هایی چون بی‌بصیرت، فتنه‌گر، نفوذی برچسب‌هایی آماده‌اند برای خاموش‌کردن گفت‌وگو. این واژه‌ها نه فقط حذف می‌کنند، بلکه شرم می‌سازند؛ شرم از اندیشیدن.

منبر، خطبه و رسانه‌ی رسمی، ابزار بازتولید این معناها هستند. در آن‌ها، حقیقت نه جست‌وجو می‌شود و نه گفت‌وگو؛ بلکه اعلام می‌شود. زبان از تجربه‌ی انسانی تهی می‌شود و به فرمان تبدیل می‌گردد. این همان لحظه‌ای است که استبداد در زبان خانه کرده است.

اما رهایی نیز از همین‌جا آغاز می‌شود: از بازپس‌گیری واژه‌ها. باید زبان را از بند تقدسِ اجباری آزاد کرد. «بصیرت» باید دوباره به معنای دیدنِ آزاد بازگردد، «انقلاب» به معنای دگرگونیِ پیوسته، و «دشمن» تنها بر کسانی اطلاق شود که کرامت انسان را می‌کُشند.
اصلاح سیاسی بدون پالایش زبانی ممکن نیست. تا وقتی واژه‌ها دروغ می‌گویند، آزادی نیز دروغی بیش نخواهد بود.

#حکومت_ایدئولوژیک #قدسی_سازی #گفتگو_توانا

@Dialogue1402